Wszyscy na pokład Prada Express! W zeszłym tygodniu w Mediolanie, podczas targów Salone del Mobile, odbyła się czwarta edycja Prada Frames – corocznego sympozjum poświęconego interdyscyplinarnym dyskusjom na temat projektowania i kultury. Tym razem wydarzenie zawitało na dworzec Centrale, podejmując palące współczesne tematy przez pryzmat designu.

Każdego roku program kuratoruje studio Formafantasma, założone w 2009 roku przez Andreę Trimarchi i Simone’a Farresina. Ich praca eksploruje zarówno środowisko naturalne, jak i stworzone przez człowieka, poszukując nowych możliwości materiałowych i społecznych. W przeciwieństwie do typowych dla Design Week prezentacji mebli i przedmiotów domowych, podejście duetu do Prada Frames ewoluowało przez ostatnie cztery lata. Edycja z 2022 roku, On Forest, badała ekologiczne, kulturowe i filozoficzne znaczenie lasów. W 2023 roku tematem był Materials in Flux, a w zeszłym roku – Being Home, zgłębiający materialność, domowość i systemy społeczno-ekonomiczne. Każda z tych edycji tworzyła kameralną atmosferę.

Tegoroczny motyw przewodni, In Transit, skupił się na widocznych i niewidocznych infrastrukturach kształtujących nasze codzienne życie. „Interesuje nas nie tylko projektowanie przedmiotów, ale także systemy, które je wspierają i przemieszczają” – mówi Trimarchi.

Wybór miejsca zawsze odzwierciedla temat. W przeszłości były to XIX-wieczne muzeum w stylu neorenesansowym czy historyczny Teatro Filodrammatici. W tym roku część sympozjum odbyła się w pociągu Arlecchino, zaprojektowanym przez Gio Pontiego i Giulio Minolettiego – ikonie powojennego włoskiego designu i ery La Dolce Vita – podczas gdy inne dyskusje toczyły się w królewskim pawilonie dworca, niegdyś zarezerwowanym dla monarchów i głów państw. „To nie są zwykłe miejsca – one same w sobie są częścią narracji” – wyjaśnia Trimarchi. „Ucieleśniają mobilność i infrastrukturę jako namacalne, historyczne rzeczywistości. Chcemy, by uczestnicy poczuli się zanurzeni w systemach, o których mówimy”.

Od czasu Being Home sympozjum zrezygnowało z pomocy wizualnych, skupiając się wyłącznie na prelegentach. „To sprzyja intymności i czystej wymianie idei – w przeciwieństwie do wizualnego natłoku większości wydarzeń Salone” – tłumaczy Trimarchi.

Dyskusje dotyczyły ambitnych tematów: od sztucznej inteligencji i granic po sprawiedliwość klimatyczną, podróże kosmiczne i globalną politykę. Jedna z rozmów, prowadzona przez astrofizyczkę Ersilię Vaudo i pisarza Nicka Hunta (Where the Wild Winds Are), eksplorowała nawigację na Ziemi i w kosmosie, analizując, jak szlaki wiatrowe i granice planetarne kształtują te podróże. „Podróże kosmiczne to już nie tylko naukowa fantazja – to scena geopolityczna” – zauważyła Vaudo. „Niezależnie od tego, czy dotrzemy na Marsa, rozciąga to naszą wyobraźnię”.

Farresin ma nadzieję, że uczestnicy wyjdą z „krytyczną świadomością” wpływu designu i systemów na ruch i dostęp. „Te systemy nie są neutralne – projektowanie może je albo utrwalać, albo podważać” – mówi. Celowo dobrana lista prelegentów reprezentowała różne dziedziny – design, ekologię, teorię cyfrową, architekturę, aktywizm – by wywołać debatę. „Szukaliśmy napięcia i tarcia” – wyjaśnia Farresin. „Chcieliśmy zatrzeć granice i prowokować nowe pytania”.

Brytyjska krytyczka designu Alice Rawsthorn uczestniczy w Prada Frames od początku. Zgadza się, że tegoroczny temat dotyka czegoś kluczowego, rzadko analizowanego przez pryzmat projektowania. „Prada Frames konsekwentnie gromadzi błyskotliwych mówców, by badać różnorodne tematy” – mówi. „Co roku wychodzę z nowym spojrzeniem na rolę designu w naszym życiu”.

Jak zawsze, sama Miuccia Prada jest sercem tej inicjatywy. „Od początku naciskała, by substancja była priorytetem” – mówi Farresin. „Traktuje to nie jako marketing, ale jako projekt kulturowy oparty na badaniach. Jej wiara w zdolność publiczności do zaangażowania się w złożone idee jest wyjątkowa i inspirująca. Ta współpraca wiele nas nauczyła – tutaj sukces mierzy się samym procesem uczenia”.

Podczas tegorocznego Salone del Mobile Formafantasma zaprezentowało także Staging Modernity – performans i instalację we współpracy z historyczną włoską marką Cassina i reżyserem Fabio Cherstichiem (kostiumy Jil Sander) w Teatro Lirico Giorgio Gaber. „To hołd dla zasad modernizmu, ale też pytanie o ich aktualność” – mówi Trimarchi. „Prowokuje do wyobrażenia sobie bardziej ekologicznej przyszłości designu. To kontynuacja naszych badań nad relacjami między przedmiotami a systemami”.

Myślenie systemowe często leży u podstaw ich pracy. Farresin przywołuje Cambio (2020), ich projekt dla Serpentine Gallery badający handel drewnem, w którym wykorzystano meble z drzewa powalonego przez burzę – zarówno artefakt zmian klimatu, jak i refleksję nad przepływem materiałów. Ich najnowszy projekt, Oltre Terra w Stedelijk Museum w Amsterdamie, badał produkcję wełny i relacje między ludźmi a zwierzętami. „Interesują nas pochodzenie i trajektorie, nie tylko gotowe obiekty” – mówi Farresin. In Transit wpisuje się w ten szerszy dialog: „Pociągają nas powiązania – jak rzeczy i ludzie wzajemnie na siebie oddziałują”.

Tydzień Designu w Mediolanie co roku wypełnia się modowymi markami, ale Trimarchi i Farresin szukają bardziej wyciszonych momentów. „Widowisko jest mniej ważne niż nieoczekiwana głębia – pokaz studentów z prawdziwą krytyką, rozmowa, która zmienia myślenie” – mówi Trimarchi. „Salone bywa męczące, ale zaskakuje hojnością”. Tylko uważajcie, żeby nie przegapić swojego przystanku.